Wilsbekwaamheid
In Nederland wordt iedereen van 16 jaar en ouder ‘bekwaam’ geacht voor het aangaan van een behandelingsovereenkomst met een hulpverlener. De cliënt/patiënt wordt vanaf deze leeftijd in staat geacht een weloverwogen beslissing over zijn of haar behandeling te kunnen nemen.
Wilsonbekwaamheid
Wanneer een cliënt/patiënt de op zijn niveau afgestemde informatie ten aanzien van een voorgestelde behandeling niet begrijpt of de gevolgen niet kan overzien, kan de hulpverlener de cliënt/patiënt ter zake wilsonbekwaam beoordelen. De Wet op de geneeskundige behandelovereenkomst (WGBO) definieert wilsonbekwaamheid ter zake als ‘het niet in staat worden geacht tot een redelijke waardering van zijn belangen ter zake’
Wilsonbekwaamheid is context gebonden, dat wil zeggen dat mensen wilsonbekwaam zijn ten aanzien van een specifieke tijdsgebonden situatie. Er bestaat bovendien een expliciete noodzaak om wils(on)bekwaamheid vast te stellen.
Ieder mens wordt wilsbekwaam gehouden totdat anders wordt vastgesteld. Ook wanneer iemand onder curatele is gesteld of als er een mentor of bewindvoerder is aangewezen, blijft iemand wilsbekwaam. De persoon in kwestie dient door de wettelijk vertegenwoordiger zoveel mogelijk betrokken te worden bij de uitvoering van zijn taken.
Omdat wilsonbekwaamheid ter zake een context gebonden en niet statisch begrip is, betekent dat voor de praktijk de beoordeling hiervan periodiek en afhankelijk van de omstandigheden moet worden herhaald.
Aan het beoordelen van wilsbekwaamheid zitten normerende en ethische aspecten. Dat maakt de beoordeling moeilijk. Tegelijkertijd speelt de vraag wie de boordeling doet en hoe die moet worden uitgevoerd.
De arts VG speelt een rol in de visie op en de praktische uitwerking van de beoordeling van wilsbekwaamheid ter zake bij cliënten met een verstandelijke beperking. Bij een verzoek tot beoordeling van wilsbekwaamheid beoordelen de betrokken gedragsdeskundige/ psycholoog en de betrokken arts (arts VG) gezamenlijk de wilsbekwaamheid van de cliënt. Deze nemen in hun procedure tot besluitvorming van wilsbekwaamheid de informatie mee van cliënt, (wettelijk) vertegenwoordiger, persoonlijk ondersteuner en overige voor de beslissing belangrijke betrokkenen bij de cliënt.
Beoordeling
De wilsbekwaamheid ter zake moet beoordeeld worden als er sprake is van een ingrijpende situatie en twijfel is aan iemands wilsbekwaamheid. Situaties die kunnen vragen om een beoordeling wils(on)bekwaamheid:
- Medische beslissingen van ingrijpende aard, waaronder:
– beslissingen met betrekking tot het levenseinde
– medische behandeling door arts, tandarts
– inschakelen vertrouwensarts
– beslissing over orgaandonatie - Kinderwens en anticonceptie;
- (voortzetten van) verblijf binnen de instelling/ het aangaan van de zorgrelatie
- instemming met het zorgplan;
- financiën
– besteding van eigen geld
– keuze voor bewindvoerder - toepassing van dwangbehandeling op grond van de WGBO.
- wils(on)bekwaamheid kan in het kader van de Wet WZD van belang zijn.
Onderliggende diensten
Wet- en regelgeving
In de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking krijgen de client/patiënt en de...